Pazar gıdalarında yıllardır süren büyük israfa dur demek için harekete geçtiler. Atıkları toplayarak vatandaşlara dağıtıp turşu, salça kompost olarak değerlendirilmesi sağlanacak.
Diyarbakır Kayapınar Belediyesi, pazar gıdalarını hiçbir ek maliyete girmeden ‘yerinde’ ayrıştırıp yenilebilir olanları turşu konserve yapıyor. Yenilmeyenler ise kompost haline dönüştürülüyor. Proje sayesinde iki ayda 139 ton atık gıda toplandı. Pilot projenin yurt geneline yayılması hedefleniyor.
Her semtin, her mahallenin vazgeçilmezi pazarlar. Sabah erkenden yüzlerce hatta binlerce kasa meyve sebze kamyonlarla taşınır, tezgahlar, tenteler kurulur ve o getirilen yüzlerce, binlerce kasa meyve sebze evlere dağılır. Bu döngü her hafta devam eder. En büyük israf da bu pazarlarda yaşanıyor. Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de belediyelerin topladığı çöplerdeki organik atık miktarı yüzde 54.6, yani evimize giren ürünlerin büyük bir kısmı yenmeden atığa dönüşüyor. Hal ve pazarlardaki fire ise yüzde 30-35 civarında. Kuraklığın kıtlığa dönüşmesi endişelerinin yaşandığı bu noktada Diyarbakır’da örnek bir proje başlatıldı.
Kayapınar Belediyesi ve Topraktan Tabağa Tarımsal Kalkınma Kooperatifi işbirliğiyle başlatılan Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Yönetimi Projesi’nde pazar yerlerindeki gıdalar ek maliyet gerektirmeden ‘yerinde’ ayrıştırılmaya başlanmış. Bu ayrıştırma sırasında yenilebilir olanları değerlendirmek için bir aşevi kurulmuş. 30 günlük çalışma sonucunda altı tona yakın sebze meyve ayrıştırılmış. Bu gıdalardan domates sosu, turşu, türlü, reçel yapılarak 2 bin 568 adet konserve ve paketli ürün haline getirilmiş. Bu ürünler ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmak üzere Gıda Bankası’na verilmiş. Yenilemeyecek olanlar ise kompost haline getiriliyor.
139 ton toplandı
AK Parti İzmir Milletvekili ve AK Parti Yerel Yönetimler Başkan Yardımcısı Ceyda Bölünmez Çankırı’nın desteğiyle başlatılan proje, henüz ikinci ayında ama bu kadar kısa süre içerisinde günde ortalama üç ton olmak üzere 139 ton atılan gıdanın pazarlardan kompost üretimi için toplanmış. Eylül ayına kadar 300 tona yakın gıdanın toplanması ve üç aylık süreçte 100 tona yakın kompostun çiftçiye ücretsiz dağıtılması planlanıyor. Türkiye geneline yayılması hedefleniyor. AK Parti İstanbul Milletvekili M. Belma Satır Başkanlığında TBMM Dilekçe Komisyonu Kayapınar’da projeyi incelediler.
İsrafla yüzleşmek
AK Partili Çankırı, “Gıda israfı, üzerinde durmamız gereken en temel konuların başında geliyor. Sıfır Atık Projesi sayesinde gıda israfıyla da yüzleşmekte ve mücadele etmekteyiz. Kompostla başlayan projemizin yanına bir de Aşevi Projesi ekledik. Günlük bin 200 kişilik sıcak yemeği ihtiyaç sahiplerine ulaştırmayı hedefliyoruz. TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından da incelenen projemizin ülke genelinde yaygınlaştırılmasını arzu ediyoruz” dedi.
Kayapınar Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Ünal Koç da “Projemiz ile israfın azaltılmasını, kadın istihdamının artırılmasını, ihtiyaç sahiplerine sıcak yemek ve çiftçilerimizin desteklemeyi amaçlıyoruz” dedi.
Hedef büyükşehirler
Gastronomi dünyasının önemli ödüllerinden Basque Culinary World Prize’da iki yıl üst üste dünyanın en iyi 10 şefi arasına giren Ebru Baybara Demir ise şunları söyledi:
“Tarımda sulamanın azaltılması, toprağın yapısının tekrar geri döndürülmesine ilişkin önemli olan bu projeyi, İstanbul, Ankara ve İzmir’de bulunan 900’ün üzerinde pazarda gerçekleştirirsek günlük üç ton organik atık miktarı 2 bin 700 tona ulaşacak.”
Kompostlu toprak 60 ton su tutuyor
Kompost kullanımı ile topraktaki organik madde miktarı %1 artığında toprak, dönüm başına 60 ton su tutabilme kapasitesine sahip oluyor. Çiftçiye ücretsiz dağıtılacak kompost toprağın iyileştirilmesinde ve su kaynaklarının yaklaşık yüzde 75’nin kullanıldığı tarım alanındaki tüketimde tasarruf sağlanmasında etkili olacaktır.
Sorgül buğdayı kuraklıkta umut oldu
Topraktan Tabağa Tarımsal Kooperatif kurucularından Şef ve Sosyal Girişimci Ebru Baybara Demir, bölgede kuraklığın yüzde 80’lere kadar ulaştığını belirterek, “Bazı bölgelerde buğdaylar başak bile vermedi. Sulamaya çok ihtiyacı olmayan Sorgül buğdayı ise kuraklıktan etkilenmedi. 300 ton rekolte elde ettik. Şimdi bu buğdayı kuraklığın vurduğu Konya’da ektik” dedi.
AK Parti İzmir Milletvekili ve AK Parti Yerel Yönetimler Başkan Yardımcısı Ceyda Bölünmez Çankırı ve Şef Ebru Baybara Demir, pazar yerinde organik atık gıdaların ayrıştırılmasına yardım etti.
Çöpün çöpü de kompost oluyor
Kayapınar Belediyesi tarafından kurulan Aşevi’nde pazar yerlerinden toplanan kullanılabilir gıdalar turşu, salça ve konserve oluyor. Buradan çıkan organik atıklar ise kompost yapılmaya gönderiliyor.